Gemaakt rond 1510, dit was zeker het directe resultaat van meer dan vier decennia van getalenteerde toewijding. Wat echter echt opmerkelijk is aan dit stuk, is het gevoel van emotie dat het op de kijker overbrengt. Is deze oude man een portret van da Vinci zelf en zo ja, wat kunnen we opmaken uit zijn uiterlijk en uit andere elementen? Dit zijn twee interessante vragen om te beantwoorden.

Een verloren gelaat

Op het eerste gezicht merken we dat de oude man nogal neerslachtig en zelfs los van de realiteit kijkt. Zijn hoofd steunt met één hand en wat lijkt op een wandelstok wordt in de andere gehouden. Hij leunt een beetje tegen een boom en staart ergens in de verte.

Dit roept een belangrijke vraag op. Is de man verdrietig of is hij gewoon in gedachten verzonken? Als we rekening houden met de uiterst gedetailleerde afbeeldingen van stromend water op de pagina hiernaast, stelt hij zich misschien alleen stromingen en getijden voor in relatie tot fysieke beweging. Toch is er toch iets treurigs in de ogen van de man. Het feit dat da Vinci ervoor koos om dit gezicht te accentueren en het lichaam slechts licht geschetst te laten, illustreert duidelijk dat hij de aandacht van de kijker wil trekken.

Een vervagende wereld?

Ondanks de zittende man zijn er weinig andere details op de linkerfoto. We zien een licht gebogen boom en in de verte wat lijkt op een boerderij. Beide werden haastig geschetst en aan beide werd weinig aandacht besteed.

Het is bijna alsof de fysieke wereld begint te vervagen vanuit het perspectief van de oude man. Is hij zo opgegaan in zijn eigen gedachten dat de fysieke werkelijkheid geen waarde meer heeft? Als de afbeeldingen van water rechts niet aanwezig waren, zou dit een geldige conclusie kunnen zijn.

Een waardering van de natuur

Terwijl stromend water een van de meest voorkomende gebeurtenissen op aarde is, heeft da Vinci zulke eenvoudige bewegingen vastgelegd en omgezet in een visuele dans. Deze beelden lijken bijna op de vlechten van het haar van een meisje en illustreren duidelijk het diepgaande begrip dat hij had voor natuurlijke fenomenen.

Het is niet bekend of deze afbeeldingen werden getekend om zijn neiging tot techniek te bevredigen of dat ze gewoon een praktijk waren om het echte leven na te bootsen met behulp van driedimensionale schetsen.

Een combinatie van de twee?

Deskundigen zijn het er nog steeds niet over eens of deze twee werken bedoeld waren om elkaar aan te vullen of dat het volledig afzonderlijke stukken waren die niets met elkaar gemeen hadden. Beide theorieën zijn logisch. Vanuit het eerste perspectief kunnen we ons de oude man voorstellen die ondergedompeld is in gedachten en de tijdloze beweging van water aanschouwt. Vanuit de andere mening haalt de oude man misschien herinneringen op aan ervaringen uit het verleden terwijl de wereld om hem heen vervaagt in het canvas van zijn vorige leven.

Ongeacht de conclusie die de kijker uiteindelijk trekt, feit is dat deze twee majestueuze stukken eens te meer het natuurlijke talent illustreren dat da Vinci bezat. Toch is er een onmiskenbare droefheid diep genesteld in de scherpzinnige ogen van de zittende man.