Geschilderd door Leonardo tussen 1483 en 1486, oorspronkelijk op hout, werd het schilderij later in 1806 op canvas overgebracht door Francois-Toussaint Hacquin, een ervaren meesterrestaurateur. Het schilderij meet 199cm x 122cm en hangt in het Louvre. Met dit schilderij experimenteerde Leonardo als eerste in Italië met olieverf, hoewel kunstenaars in Noord-Europa al langer met olieverf werkten.
De Maagd van de Rotsen Louvre was de eerste foto die Leonardo in Milaan schilderde, na zijn verhuizing daar in 1483. Dit mooie schilderij dat bekend zou worden als de Maagd van de Rotsen, werd in 1483 in opdracht van de Broederschap van de Onbevlekte Ontvangenis in Milaan gemaakt. Het schilderij zou het middelpunt zijn van het altaarstuk in de kapel van de Onbevlekte Ontvangenis in de kerk van San Francesco Grande. De Broederschap contracteerde Leonardo en de gebroeders de Predis (een gerenommeerde familie van renaissanceschilders) om de belangrijkste kunstwerken en de omliggende panelen te leveren.
Het project stuitte op problemen: de uitvoering van het werk ging over de grenzen, zowel financieel als in tijd. Compromissen met betrekking tot betalingen en contractuele naleving, en de tussenkomst van koning Lodewijk XII, leverden een tweede schilderij op dat uiteindelijk in 1508 werd geïnstalleerd, terwijl Maagd op de rotsen (Louvre) in de collectie van de Franse koning kwam.
De centrale figuren
Leonardo schilderde de centrale compositie volgens een strak traditioneel piramideschema, hoewel er zo'n beweging en vloeibaarheid is in deze compacte groep dat elke rigiditeit niet waarneembaar is. Alle aandacht valt op de prachtige Madonna. Ze is zacht en moederlijk; een beschermende hand zweeft over haar zoontje aan haar voeten.
Alles aan haar is zacht en ingetogen, maar haar donkere gewaad onthult een rijke gouden voering, een glanzende scherf van kleur in het midden van het schilderij. Haar uitgestoken hand ligt troostend om een biddend kind. Dit andere kind is het kind Johannes de Doper, knielend en leunend naar het Christuskind, biddend in aanbidding. Het Christuskind, misschien aangemoedigd door de engel vlak achter hem die naar Johannes wijst, zegent hem. Volgens de Florentijnse traditie waren Johannes en Jezus speelkameraadjes uit hun kinderjaren.
De buitengewoon mooie engel maakt het tafereel compleet. Het gezicht van de engel is subliem verbluffend; de engelenvleugels zijn delicaat, doorschijnend, bijna transparant, terwijl de engel kleurrijk gekleed is in gewaagd rood en groen. Het lijkt erop dat Leonardo besloot af te zien van de gebruikelijke symbolische halo's en ervoor koos om heiligheid te vertegenwoordigen door middel van voortreffelijke schoonheid.
De achtergrond rotsen
Traditioneel vond de ontmoeting tussen het kind Johannes en het Christuskind plaats in de woestijn. Hier geeft Leonardo ons een merkwaardig alternatief voor rotsen en graniet. De hoge bomen aan de achterkant en de natuurgetrouwe planten verspreid over het landschap, in rijke roodbruine kleuren van de herfst, verzachten de harde rotsen en maken de setting tot een gezellige nis die de figuren omarmt.
Het verzachtende effect wordt ook weergegeven door Leonardo's gebruik van de "sfumato"-techniek. "Sfumato" is, in Leonardo's eigen woorden, "kleuren mengen, zonder het gebruik van lijnen of randen "op de manier van rook"". Het is een techniek die hij vaak gebruikte. Hier heeft hij een magische sfeer gecreëerd: deze opmerkelijke rotsen, ruig maar stil, cryptisch en intrigerend, strekken zich uit tot in het verre verleden en vervagen in mist.
De andere Maagd van de Rotsen
Bij het verwijzen naar het Louvre-schilderij volgt de naam van het museum altijd de naam van de afbeelding: "The Virgin of the Rocks Louvre". Dit komt omdat de tweede versie, in de National Gallery in Londen, geschilderd (of onder toezicht) door Leonardo, dezelfde naam heeft. Bekijk hier de alternatieve Virgin of the Rocks . Omdat het originele schilderij niet voldeed aan de eisen van de Broederschap (gebrek aan halo's?), werd het tweede schilderij geproduceerd en het eerste werd aangekocht door de koning van Frankrijk, een groot bewonderaar van Leonardo.
